Hóa đơn tiền điện hàng tháng của gia đình chị Trần Thu Thùy (đường Cao Kỳ Vân, Bắc Giang cũ) từng dao động 5–6 triệu đồng, nay chỉ còn khoảng 600.000–800.000 đồng sau khi đầu tư hệ thống điện mặt trời mái nhà. Với khoản chi khoảng 200 triệu đồng cho dàn pin công suất 18 kWp kết hợp bộ lưu trữ (BESS) dung lượng 16,1 kWh, toàn bộ mái nhà hơn 100 m² đã được phủ kín tấm quang năng.
“Nhà tôi có trẻ nhỏ, thường xuyên dùng điều hòa, thang máy, nên nhu cầu điện luôn cao. Giờ thì yên tâm vì điện mặt trời đáp ứng ổn định, hóa đơn giảm rõ rệt”, chị Thùy chia sẻ.
Từ hộ gia đình đến nhà máy – điện mặt trời trở thành “nguồn điện thứ hai”
Không chỉ dừng ở quy mô hộ gia đình, nhiều doanh nghiệp sản xuất cũng đang coi điện mặt trời mái nhà như “nguồn điện thứ hai” bên cạnh lưới điện quốc gia.
Tại Bắc Giang – trung tâm công nghiệp phía Bắc, Công ty Crystal Martin Việt Nam đã đầu tư hơn 3 MW điện mặt trời mái nhà, đáp ứng gần 20% nhu cầu tiêu thụ. Doanh nghiệp này đặt mục tiêu nâng công suất lên 5,4 MW vào năm 2030, chủ động tới 30% lượng điện sử dụng.
“Chúng tôi hướng tới giảm 35% phát thải CO₂ vào 2030 và trung hòa carbon vào 2050. Điện mặt trời là giải pháp then chốt để đạt được mục tiêu này”, ông Oun Kaowsiri – Tổng giám đốc Crystal Martin Việt Nam, cho biết. Hiện nay, hệ thống đã tiết kiệm được khoảng 3 triệu kWh mỗi năm và con số dự kiến sẽ tăng gấp đôi trong 3–4 năm tới, tương đương 40% nhu cầu điện nhà máy.
Xu hướng tất yếu trong bức tranh năng lượng Việt Nam
Theo số liệu từ EVNNPC, miền Bắc hiện đã có gần 700 MWp điện mặt trời mái nhà đi vào vận hành, trong đó nhiều địa phương như Thanh Hóa, Yên Bái đạt kết quả khả quan. Trong Quy hoạch điện VIII, mục tiêu đặt ra là đến năm 2030, có ít nhất 50% hộ gia đình và công sở sử dụng điện mặt trời tự sản, tự tiêu, không bán lên lưới mà phục vụ trực tiếp cho nhu cầu tại chỗ.
Ông Phạm Đăng An – Phó Tổng giám đốc Vũ Phong Energy Group – nhận định: “Điện mặt trời mái nhà không chỉ giúp giảm chi phí điện năng mà còn nâng giá trị bất động sản, tăng uy tín doanh nghiệp khi đáp ứng tiêu chuẩn ESG quốc tế. Trong thập kỷ tới, đây sẽ là một trong những trụ cột quan trọng của chuyển đổi năng lượng và phát triển bền vững tại Việt Nam.”
Công nghệ và giải pháp ngày càng đa dạng
Để tối ưu hiệu quả, các chuyên gia khuyến nghị lựa chọn công nghệ pin hiệu suất cao như Mono-PERC, Half-cut, hay n-type TOPCon – đặc biệt phù hợp cho những mái nhà có diện tích hạn chế. Với hộ gia đình hoặc quy mô vừa, biến tần chuỗi (string inverter) là lựa chọn phổ biến; còn đối với doanh nghiệp diện tích lớn, có thể kết hợp thêm bộ tối ưu hóa công suất (optimizer) để giám sát và kiểm soát hiệu quả từng cụm pin.
Bên cạnh đó, hệ thống lưu trữ năng lượng bằng pin Lithium (LFP) ngày càng được ứng dụng, giúp tăng tỷ lệ tự dùng, đồng thời đảm bảo nguồn điện ổn định ngay cả khi mất lưới. Các phần mềm giám sát thông minh cũng hỗ trợ chủ đầu tư theo dõi sản lượng, phát hiện sự cố kịp thời, từ đó tối ưu chi phí vận hành.
Về tài chính, không phải doanh nghiệp nào cũng cần bỏ ra vốn lớn ban đầu. Hiện có nhiều mô hình thuê hệ thống trọn gói từ các đơn vị chuyên nghiệp, giúp giảm gánh nặng đầu tư và đảm bảo bảo trì vận hành lâu dài.
Giải pháp cho tương lai gần
Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng GDP cao, đồng nghĩa nhu cầu điện dự kiến tăng từ 12–16% mỗi năm. Trong khi đó, biến đổi khí hậu khiến các đợt nắng nóng gay gắt hơn, nguy cơ thiếu điện cục bộ vào giờ cao điểm ngày càng rõ rệt.
Trong bối cảnh ấy, điện mặt trời mái nhà không chỉ là lựa chọn kinh tế, giúp mỗi gia đình, doanh nghiệp tiết kiệm chi phí, mà còn là lời giải cho bài toán an ninh năng lượng và cam kết phát triển bền vững quốc gia.
Điện mặt trời mái nhà hôm nay không còn là “xu hướng mới” mà đã trở thành “sự lựa chọn tất yếu” – mở ra tương lai tiết kiệm, xanh và chủ động cho cả người dân lẫn doanh nghiệp.
